» Diversen » Krantenknipsels » 8 mei 1973

Halve eeuw schuiten maken bij Op 't Land
(Enkhuizer Courant (?), 8 mei 1973)

ANDIJK — Aan het Kleingouw – hoek Horn – in het centrum van Andijk wordt met het jaar het werkdomein van een ambachtsman kleiner. Waren het eerst wat nauwe landpaden en wijdse velden waaraan dit werkterrein gelegen was, nu is dit brokje historie dat op oude wijze doorworstelt – omgeven door grote en kleine massa's steen en slechts wat schaars groen. Dit is de plek waar Klaas op 't Land leeft en werkt. „De schuitenhelling van Klaas”, zoals de autochtonen het noemen. Of: „de scheepswerf”, zoals voormalige stedelingen het op z'n dorps uitdrukken.

Welke naam er ook aan dit stukje historie vastkleeft, de rechtgeaarde Andijkers weten dat dit de plaats bij uitstek is waar in gezapig Westfries nog over knoetjes, bouwersschuitjes, kloeten en koffiemolens gekeuveld kan worden.

Oud ambacht sterft langzaam uit

Deze plek, die eens door meer water dan land omgeven was, waar dagelijks vanuit knoetjes de „schuitenbaas” een goede morgen werd toegeroepen en waar in sommige gevallen echt op z'n polders voor een praatje werd afgemeerd, deze plek herdenkt dit jaar het feit, dat zich hier een halve eeuw lang het geslacht Op 't Land zich verdienstelijk heeft gemaakt met het vervoer op het water. Een vorm van vervoer die dit jaar op voor velen trieste wijze zijn einde zal beleven. De ruilverkaveling in het Grootslag is de verstoorder van dit traditionele pittoreske watergebeuren.

Motorschuit

Bij Klaas Op 't Land (37) zijn dag-in, dag-uit schuiten maken en schuiten repareren de hoofdmoot van zijn bestaan geweest. Bij zijn vader was dat al precies zo, bij zijn overgrootvader, zijn over-overgrootvader.... Kortom: Op 't Lands zijn voor zover is na te gaan sinds een aantal eeuwen actief geweest in het schuitenmakersvak. Met hart en ziel is overdag en veelal in de late avonduren gewerkt aan objecten, die in vroeger jaren het eigenlijke beeld van dit dijkdorp bepaalden. Want waar toeristencentra thans hun publiek voor trekken, gebeurde al sinds vele honderden jaren in Andijk.

Degene die Klaas op 't Land tot vele malen per week een kort bezoekje brengt met het verzoek of: „de stok van de vissiesvanger te maken” of „de kloet te lassen” of doodgewoon komt kijken naar een afgedankte motor uit een eens in bedrijf geweest zijnde motorschuit moet erkennen dat hier nog steeds met liefde voor het oude vak gewerkt wordt. Onder een dak waar vele materialen liggen opgeslagen, waar radiatoren bulderen en een radiozender harde muziek laat schallen is vijftig jaar lang een drietal minischeepsbouwers aan het werk geweest. Het waren geen figuren à la Verolme. De leden van het geslacht Op 't Land waren bescheiden vaklui, die werkten voor hun brood en de naam van het bedrijf hoog wilden houden.

Ruilverkaveling

Het bedrijf is met de tijd meegegroeid. Op plaatsen waar eens knoetjes en later motorschuiten aanlegden, dobberen nu wat motorjachten of pleziervaartuigen. Het aantal kloeten voor de verkoop is nu gedaald en hun plaatsen zijn nu ingenomen door diverse soorten buitenboordmotorren. Dat aan het schuitenmakersvak bijna een einde is gekomen vindt zijn oorzaak beslist niet in het feit, dat de animo voor dit oude ambacht is verwaterd. Op „de tand des tijds” wordt de schuld maar geschoven. Met andere woorden: de ruilverkaveling vernietigde het rijke vaargebied. Het geplas van roeiende tuinders, gekloet en geknetter van (motor)boten zal tot het verleden gaan behoren. Net zoals het schuitenmakersvak tot het verleden gaat behoren.

„Ik zal de tijd wel uitzitten”, zegt Klaas op 't Land beslist niet somber. „Je moet afscheid van alles kunnen nemen en heel geleidelijk met de tijd meegaan. Ik weet nog wel toen hier schuiten van zo'n zeven à acht ton de helling afgingen. Produkten van mijn vader. Die had normaal zijn werk. Waren er wat minder drukke tijden dan kon hij zich dagen vermaken met het maken van schuiten. En: hij leverde ze kant en klaar af hoor. Mankeerde niets aan.”

In 1923 kwam zijn grootvader vanuit Opperdoes naar Andijk. In Opperdoes had deze het vak geleerd en was daar weer jaren met zijn vader actief in het schuitenmakersvak geweest. Grootvader Op 't Land verlegde zijn werkterrein en zocht een waterrijke plek in Andijk op. Vier jaren is hij actief op de „helling” geweest. Toen nam Klaas op 't Land senior de zaken waar en gedurende veertig jaren gaf hij zijn krachten aan het bedrijf. In 1967 deed Klaas senior het bedrijf weer over aan zoon Klaas, die er nu gedurende zes jaren alleen in werkt. Frappant vindt Klaas junior het feit, dat zijn vader op 31-jarige leeftijd het bedrijf ging runnen en dat hij zelf ook diezelfde leeftijd had bereikt toen hij zijn vader opvolgde.

Ontwikkeling

De schuitenmakersfamilie heeft ook in het schuitenbouwen vele ontwikkelingen meegemaakt. Alleen de overgang van hout naar ijzer is voor hen een grote ommekeer geweest. Ook de periode dat ijzer niet of nauwelijks te krijgen was heeft de familie vele zorgen gebaard. Toch heeft dit bedrijf het vijftig jaren volgehouden. Waren het toen de veranderingen van houten naar ijzeren schuiten, nu is het 'n voorgoed afscheid van de ijzeren schuiten.

Klaas: „Liefhebbers voor de schuiten zijn er altijd nog wel. Geen bouwer, die straks nog — na de verkaveling de boot voor het vervoeren van landbouwprodukten pakt maar een vervoermiddel. Die afgedankte schuiten komen hier terecht. Er is echt wel belangstelling voor. Er komen mensen uit Friesland en Zuid-Holland om zo'n boot te kopen. In die provincie is er best nog wat mee te beginnen. Soms bouwen ze de schuiten om tot plezierboten. Ach, weg zijn ze nooit.”

Klaas op 't Land op de „schuitenhelling”. (Foto Studio Flevo)

Religie
Het vijf-en-zeventig-jarig bestaan der Gereformeerde Kerk van Andijk

2e Wereldoorlog
Ter herinnering aan de 25-jarige Bevrijding

Weekblad "De Andijker"
Selectie uit diverse jaargangen