▲

» Diversen » De Speelwagen » 1952 » No. 2 » pagina 42-44

Ruilverkaveling in Noord-Holland

Eerder verschenen in 'De Speelwagen', 7e jaargang, 1952, No. 2, pagina 42-44.
Uitgave: Historische Genootschappen in Hollands Noorderkwartier.
Auteur: Hans Plaat.

Een overzicht

Noord-Holland staat in het teken van de ruilverkaveling. Ruilverkaveling kan zich beperken tot een administratieve herverkaveling, maar zij kan ook gehele landstreken tot onherkenbaarwordens toe veranderen wanneer een hele polder „op zijn kop wordt gezet”, wat tot gevolg kan hebben dat een „vaarpolder” in een „rijpolder” wordt omgetoverd.

De ruilverkaveling in Noord-Holland is een beetje ingewikkelder dan elders, omdat hier de Provinciale Waterstaat, maar ook de Cultuurtechnische (rijks)Dienst zich met het ten uitvoerleggen van ruilverkavelingen bezig houden.
De in een rijpolder herschapen Waarlandspolder is nu gereed gekomen. De grond van het Waarland is vergeleken bij vroeger 13 centimeter lager komen te liggen, doordat alle gronden gedraineerd en geëgaliseerd zijn. Er zijn dan ook heel wat sloten gedempt. De bij het Waarland aansluitende Slootgaardspolder en de nabijgelegen polder Valkoog zijn in uitvoering. Ook deze polders worden finaal op hun kop gezet. Dat de ruilverkaveling de Waarlanders wel bevallen is, zou men kunnen afleiden uit een onlangs ontvangen aanvraag van de bij het Waarland gelegen Speketerspolder.

Voor een complex gronden bij Andijk ter grootte van 40 ha is een ruilverkavelingsovereenkomst in uitvoering. Het blijft daar vaargebied, waar bloembollen, bloemkool en aardappelen worden geteeld. De grond zal worden geëgaliseerd, gedraineerd, en de mogelijkheid zal worden geschapen om te infiltreren.

Met de uitvoering van de administratieve ruilverkaveling van de Zeevang ter grootte van 2910 ha moet worden begonnen. In voorbereiding is een herverkaveling van geheel Texel met uitzondering van de Eierlandse polder. De plannen omvatten de polder Het Noorden, Waalenburg, de Prins Hendrikpolder en de dertig gemeenschapspolders. Niet minder dan 8150 ha zijn in de plannen begrepen. Daar de gemiddelde eigendom groot is, kan het bestaande wegennet, behoudens enkele onderdelen, worden gehandhaafd. Er komen een paar nieuwe wegen bij o.a. in de Hemmen. De natuurlijke gesteldheid van het terrein bepaalt de kavel vorm. Het onvoldoende aantal grote poldersloten was de aanleiding tot de plannen. De wateroverlast was geweldig groot en de ontwatering moet dus in orde worden gemaakt.

De tot dusver genoemde objecten zijn of worden alle voorbereid door de Cultuurtechnische Dienst. De Provinciale Waterstaat is bezig plannen te maken voor de Ringpolder (520 ha) bij Sint Maarten, en, in zeer ver gevorderde voorbereiding, voor 1000 ha bij Wervershoof. Dit, zich tot aan de Zwaagdijk uitstrekkende, land wordt van een vaar- een rijpolder. Voorts zijn administratieve verkavelingen van de Westwouderpolder (230 ha) en de daarbij gelegen polder 't Woud (510 ha) in vergevorderde staat van voorbereiding bij de Provinciale Waterstaat.

De Cultuurtechnische Dienst is bezig met het voorbereiden van een ruilverkaveling van de 580 ha grote polder Hensbroek.

Met de Eilandspolder, het 860 ha grote gebied tussen Schermer en Beemster, waarin Graft en De Rijp liggen, is het niet vlot gelopen. Op 24 November 1941 werd door belanghebbenden tot een ruilverkaveling besloten. Het moest van een vaar- een rijgebied worden. Het werk zou met de hand in werkverschaffing worden uitgevoerd. Door de oorlog is hiervan niets gekomen. Daar de inzichten in het in cultuur brengen van gronden de laatste tien jaar gewijzigd zijn, lijkt een hernieuwd bodemkundig onderzoek gewenst, te meer omdat het een heel kostbare onderneming zou worden wegens het grondverzet.

Ten slotte werd een aanvraag ontvangen van de polder Het Grootslag ten Noordwesten van Enkhuizen. Dit 5 à 6000 ha grote gebied is een vaarpolder met zeer humusrijke grond. Hoe hier verkaveling 't best kan worden ter hand genomen maakt op het ogenblik een punt van onderzoek uit bij de Cultuurtechnische Dienst en de Provinciale Planologische Dienst.

Wat het Geestmerambacht betreft, heeft de directie van de Tuinbouw een commissie ingesteld die doende is een rapport uit te brengen over de bestaande situatie en over de toekomstige figuratie van het Ambacht. De consulent voor de ruilverkaveling bij de Cultuurtechnische Dienst, ir F. L. A. Maandag, streeft er naar het Geestmerambacht te omsingelen met nieuw verkavelde gebieden, want leringen wekken, maar voorbeelden trekken. De ingelanden van het deel van het ambacht bij Schoorldam hebben ruilverkaveling indertijd afgestemd, ze wilden niet rijden, maar blijven varen.

In verband met de kosten geschiedt het grondwerk bij de ruilverkavelingen zoveel mogelijk mechanisch. Soms echter ook door overleg met de D.U.W. Gedeeltelijk in D.U.W.-verband werkt men in de Velserbroekpolder, een karwei dat op het moment dat wij dit schrijven, December 1951, op een oor na gevild is.

De volgende ruilverkavelingen kwamen reeds eerder klaar in Noord-Holland: op Wieringen 2000 ha, de Zuid Scharwouderpolder 45 ha, De Pannekeet, 40 ha.

Hans Plaat

Een beproefde methode
Van oude dakpannen maakte men vroeger dikwijls beschoeiïngen. In de oorlog nam men in West-Friesland deze oude werkwijze weer ter hand!
(Foto Joh. Kuiper)

 

---