» Diversen
» De Speelwagen
» 1953
» No. 4
» pagina 105-106
Eerder verschenen in 'De Speelwagen',
8e jaargang,
1953,
No. 4,
pagina 105-106.
Uitgave: Historische Genootschappen in Hollands Noorderkwartier.
Auteur: J.C.K.
Wij willen iets vertellen over het zgn. Foreestenhuis, Gr. Oost 43, waarin zich de Remonstrantse
kerk en de Rijks Waterstaat bevindt.
Vroeger, d. w.z. voor de oorlog 1940-'45, was ook de pastorie er in gevestigd, in het gedeelte waar
thans de Rijkswaterstaat is ondergebracht.
Er is altijd verteld, dat dit zeer mooie voorbeeld van architectuur op last van jkvr. Agatha van Foreest
is gebouwd. Zij is geboren in 1733 en huwde in 1752 met Joan van Foreest. We zijn in het midden van de
achttiende eeuw. De gevel is gebouwd in de stijl van Lodewijk XIV en in het midden van de achttiende
eeuw was de stijl van Lodewijk XV ook in Hoorn, reeds volop in zwang.
Vele mooie voorbeelden wijzen hierop.
Foreestenhuis, Oost 43, te Hoorn (Foto P. Nooteboom, 1952)
Voor kunsthistorici was dit verhaal onzin. In het gebouw (afd. Waterstaat) komen twee gesneden wapens
voor van mr Jacob van Foreest (1640-1708), Bewindhebber van de O.I. Comp., Secr. van Gec. Raden van
Westfriesland en 't Noorderkwartier en van zijn vrouw Maria Sweers (1649-1720). – Alleen dat zegt
al dat het huis ouder is.
Maar alle twijfel wordt geheel opgeheven, door het schrijven van de Schout bij Nacht jhr. H. A. van
Foreest, waarin het volgende voorkomt:
Volgens het oude geslachtsregister behoorde het huis aan mr Dirk van Foreest, wiens zoontje Comelis
(1704-1761) op 1 Mei 1714 de eerste steen heeft gelegd „aen mijn nieuwe harstene gevel aen 't
huys op 't Oost, daer sijn oom Nanning van Foreest in woont, op den eersten Mei 1714, aen de Westzijde
van 't huys op de fondamentsplank voor aen bij de straet”.
Ingang van het Foreestenhuis te Hoorn (Foto P. Nooteboom, 1952)
Het is typisch, dat in het geslachtsregister geschreven is, dat het zoontje Comelis de eerste steen
legde op de fondamentsplank. Wij moeten hieruit opmaken, dat dit echt de eerste steen was, die op het
hout van de fundering werd gelegd. Dit ging dus een beetje anders dan tegenwoordig, want thans wordt
de eerste steen dikwijls gelegd als het huis al een heel stuk is opgetrokken.
Vermoedelijk heeft Nanning het later gekocht (van zijn broer Dirk of neefje Comelis) en nagelaten aan
zijn dochter Agatha, die in 1752 met Joan van Foreest trouwde, broer van Bregitta.
De aanwezigheid van de wapens van mr Jacob van Foreest en Maria Sweers, wijzen er op, dat het gebouw
ouder is dan de gevel, en in het geslachtsregister wordt medegedeeld, dat op 1 Mei 1714, de eerste
steen is gelegd voor de nieuwe gevel. Deze gevel met verschillende inwendige veranderingen, dagtekent
dus uit 1714. Dit jaartal klopt met de stijl van de gevel. We zijn blij, dat dit nu zeker is, en dat
we in Hoorn weer een goed gedateerde gevel bezitten, die tevens een bouwkundig prachtstuk is.
J.C.K.