» Lectori Salutem
» Nummer 22
Romantiek in Andijk voorgoed verdwenen
(uit: Dagblad voor West-Friesland, Cor Westerveld, 7-11-1975)
P. Kistemaker: Het oude dijkdorp is niet meer
ANDIJK – Binnen afzienbare tijd kun je de motorschuiten van de Andijker vloot op één
hand tellen. De tuinders die overgebleven zijn in het dorp zelf zullen hun produkten over de wegen met
auto of tractor netjes „voorom” thuis brengen. Jarenlang vond het vervoer vanaf de „bouw”
over het water plaats en werd de motorschuit aan de achterzijde van het woonhuis onder het schuitenhok
aan de ketting vastgelegd. Door de verkaveling van de polder „Het Grootslag” is het getuf
over water voorgoed afgelopen. De bruggen die enkele jaren geleden overal in het dorp te vinden waren
zijn bijna allemaal gesloopt; ze doen toch geen dienst meer.
De Andijker bloembollenkwekers en bloemkoolbouwers zijn aan wal gekomen en kunnen het zich veroorloven
's middags om 12 uur thuis te komen om aan tafel te eten met het hele gezin. Er is door het
gemeentebestuur al rekening gehouden met de verkeersintensiviteit. De wegen door het dorp zijn waar
nodig verbreed en scherpe bochten zijn waar mogelijk uit de weg gehaald of verflauwd. Dagelijks worden
de mensen geconfronteerd met de metamorfose die het dorp ondergaat. Draglines, bulldozers en vrachtwagens
zijn een vertrouwd beeld geworden voor hen, evenals borden met het opschrift: doorgaand verkeer gestremd,
of: afgesloten voor alle verkeer.
Sinds twee weken is bijvoorbeeld vanaf de Middenweg tot aan de Hoekweg het gedeelte van De Kleingouw
afgesloten. De brug over de Lange Deele sloot moet plaats maken voor een vlakke asfaltweg. Ook de
werkzaamheden aan de riolering gaan door. De Middenweg en Prinses Marijkestraat in het centrum van
het dorp zijn momenteel de plaatsen waar gewerkt wordt aan de riolering. Circa 3 meter diepe gleuven
worden er door de draglines gegraven en het laat zich raden dat de bewoners aan deze straten met
regenachtig weer in de bende zitten. Maar ze weten dat het allemaal tijdelijk is. Zo snel de verschillende
werkzaamheden uitgevoerd worden mede door de bijzonder gunstige weersomstandigheden, zo snel verdwijnt
voorgoed het dorpskarakter op vele plaatsen in het bollendorp.
Uitgangspunt
Onlangs is in Andijk een vereniging „Vrienden van oud Andijk
opgericht” die als uitgangspunt heeft zoveel mogelijk voorwerpen te
verzamelen van Andijk. Gereedschap en werktuigen moeten opgescharreld
worden en ondergebracht in een museum, zodat ook de Andijkers die nog
geboren moeten worden over een tiental jaren weten hoe hun voorvaderen op
de akkers werkten en daar een boterham verdienden. De vereniging telt nu
al 61 leden waaronder de Andijker „historicus” P. Kistemaker sr,
voorlopig voorzitter is de heer G. de Vries, ex raadslid. Volgens de heer
Kistmaker is het al te laat. De heer P. Kistemaker: „Tien jaar
geleden stopten de meeste kleine „bouwers” met hun bedrijf en
kwamen in de sanering. Hun arbeiders trokken naar Draka Polva en naar de
Fordfabrieken. Het land van de in de saneringsregeling gekomen
„bouwer” kocht de verkaveling op.
En wie grond bezat in Het Grootslag kon meestemmen: voor of tegen. De
romantiek is verdwenen hier. Vroeger zag je de bouwers tegen 6 uur
's avonds met de schuit zeilend naar huis varen, dat was een prachtig
gezicht. De wegen waren van wagen breedte en je had toen nog 25 of 26
betonnen bruggen, van die stenen doodkisten. Alleen aan de Oosterweg vind
je er nu nog een. Na de stormramp van 1916 zijn er zo'n 300 woningen van
de dijk af gesleept. En langzamerhand kwamen er meer huizen te staan”.
Schuitehelling
„Burgemeester P. Groot Kz, een boerenzoon van afkomst stelde in 1920 een
wegenplan op. Er werden eerst bruggen gemaakt en daarna sloten ze de wegen
er op aan. Bij de schuitehelling aan de Kleingouw tegenover de Molenweg
stond de brug scheef en als de bus erover moest dan stapte de conducteur
uit en gaf aan de chauffeur die er dan zonder brokken te maken overheen
reed”, aldus de heer Kistemaker. Er is bijzonder weinig literatuur
van het Andijk van vroeger. Een in 1946 van de hand van de heer Kistemaker
verschenen boek met als titel „Met sprongen door de Andijker
historie” waarvan alle 500 exemplaren in 1970 verkocht waren, daar
moet Andijk het mee doen. Er zijn naar de mening van de heer Kistemaker nog
maar weinig plekjes die vrijwel intact zijn gebleven.
De mooie boerderijen in het Kerkeveld met rondom prachtige bomen, je
herkent ze niet meer. Het buurtje met zijn buurtjeskerk, gebouwd in 1667
is het allereerste begin van Andijk en vanuit het buurtje is Andijk
geleidelijk verder opgetrokken. De heer Kistemaker vindt het schandalig
dat de buurtjeskerk er zo verwaarloosd bijstaat. De heer Kistemaker:
„Een aannemer uit Medemblik heeft het een paar jaar geleden opgekocht
voor ƒ 3.500,-. Het orgel en zelfs de grafzerken met nummers zijn er
uitgehaald. De Vrienden van oud Andijk moeten nu ƒ 70.000 gulden
neertellen als ze de buurtjeskerk willen terugkopen. En dan komt er nog
wel ƒ 2.00.000,- bij wil je het restaureren. Het oude gemaal willen
de Vrienden van oud Andijk wat graag gaan gebruiken om er een museum van
te maken. De machines zijn zo glad als maar kan van het poetsen, en het
gemaal willen de Vrienden ook behouden voor het nageslacht”.
Weemoed
De heer Kistemaker denkt met weemoed terug aan het mooie Andijk. Vele Andijkers met hem. Maar het oude Andijk is niet meer. De schuitehelling van Klaas op het Land waar de reparaties een paar jaar terug aan de lopende band werden uitgevoerd doet geen dienst meer; Klaas op het Land heeft er naar zijn zeggen altijd een behoorlijke boterham mee verdiend. Of ie het jammer vindt dat het afgelopen is? „Ja vertelt Klaas al het mooie raakt weg. Maar ik heb het altijd druk gehad en kwam nooit aan dingen toe die ik in de werkplaats zelf wilde veranderen, Ik heb het handelen in me zitten en er zijn verscheidene schuiten door mij opgekocht en doorverkocht. Die varen nou op andere plaatsen in Nederland. Ach, ik heb hier in de werkplaats nog aardig wat motoren staan en die verhandelde ik en ik heb een benzinepomp en dan altijd wel wat te lassen. Ik kan nog wel een boterham verdienen en het niet zo druk meer hebben als vroeger dat is mij ook wel wat waard.”
