» Kistemaker Archief
» Proza en Poëzie
» Pagina 37
37. Twee pioniers
Concept
Op de achterkant van een foto stond een stempeltje:
"Johannes Groot, photograaph, Andijk".
Dan sta je toch even te kijken; een fotograaf op Andijk, een klein, moeilijk bereikbaar
dorp en dat plm. 1860!
Want fotograferen was toen nog iets nieuws. In 1826 had Niepee in Parijs, na veel
teleurstellingen, de eerste bruikbare foto gemaakt en Daguerre had die in 1839 (nu 150
jaar geleden) verbeterd. Daarom heten de oudste foto's "daguerretypes". Die
werden gemaakt met broomzilver op metalen platen en zijn tegenwoordig zeer gezocht en
"duur"!
Ze konden alleen maar in zwart afgedrukt worden. Kleurendruk kwam pas veel later, tegen
1900. De broeders Auguste en Louis Lumiere hebben dat uitgevonden. Zij waren resp. geboren
in 1862 en 1864. Het duurde wel enkele jaren, eer de fotografie van Parijs naar Andijk
kwam. Elke nieuwe uitvinding wordt eerst met tegenzin ontvangen. Vooral de oudere mensen
vonden dat gedoe met de "Camera Obscura" (donkere kamer) maar vreemd en
griezelig. U kent misschien de caricatuur van die al wat oudere dame met een touw om haar
lange rokken, omdat er gezegd was, dat ze "omgekeerd" op de plaat zou komen?
Arme mensen kwamen niet op de foto; van een dagloon van 1 gulden kon je geen foto's
betalen. Dat was weggelegd voor de meer welgestelden.
Wie was nu Johannes Groot de fotograaf?
Hij werd geboren op 6 Februari 1831 in Wognum, als zoon van Pieter Groot Dirksz. en Aafje
Pels. De vader van Johannes was huis- en rijtuigschilder en "glazenmaker". De
familie had wat artistieke aanleg. Pieter Groot schilderde in 1836 veel rijtuigen w.o. 9
"chaises" (sjeezen), het pronk rijtuig van de rijke boeren. Hij was 47 jaar lang
secretaris van 't Nut 't Algemeen, notabel en organist van de Nederlands Hervormde Kerk te
Wognum voor 80 gulden per jaar.
In 1845 richtte hij het genootschap "Schildersoefening" op. met wedstrijden in
"houten" en "marmeren". Hij haalde daarmee in 1855 de eerste prijs.
Zoon Johannes werd in 1847 benoemd tot organist van de Ned. Herv. kerk te Wognum, terwijl
hij de eerste tekenles van Netman de Vries, tekenleraar te Hoorn. Op 13 Augustus 1850
vertrok hij naar Purmerend en keerde 23 Maart 1853 weer terug in Wognum. Heeft hij in die
jaren het fotograferen geleerd? Op 23 Maart 1853 kocht zijn vader voor hem de
"schilderswinkel" van de wed. de Heer te Ursem.
Op 10 September 1854 trouwde Johannes te Wognum met Dieuwertje Edel, een boerendochter,
die te Oosthuizen geboren was. Ze hebben maar kort te Ursem gewoond. Hun zoon Pieter is
daar geboen. Reeds op 5 Februari 1856 verhuisde Johannes met de "ververij" naar
Andijk. Zijn vak was dus schilder en de fotografie hobby. Er is in de archieven niets van
te vinden. Men krijgt de indruk, dat Johannes meer artistiek dan zakelijk aangelegd was.
Op 12 Januari 1857 werd hij te Andijk lid van 't Nut. Op 3 October van datzelfde jaar
bezoekt hij een schilderijen tentoonstelling te Haarlem.
28 Augustus 1859 maakt Pieter Groot met vrouw en zoon Johannes een trip naar de
Haarlemmermeer, die in 1855 in gebruik is genomen.
Piet Kistemaker
