» Boeken
» West-Friesland, land om van te houden
Bovenkarspel, Grootebroek, Lutjebroek en de buurtschappen Broekerhaven en Horn. Samen de bijna 20.000
inwoners tellende gemeente Stede Broec. De meest bekende slogan, die vanuit deze gemeente wordt gehanteerd
is wel: 'De lente begint in Bovenkarspel', waarmee de Westfriese Flora wordt aangeduid, een internationaal
bekende vaktentoonstelling van in februari in bloei getrokken bloembollen.
Het begin van de lente: de Westfriese Flora
Bovenkarspel, Grootebroek en Lutjebroek vormen eigenlijk één lang lint. De buurtschappen
Broekerhaven en Horn liggen er iets terzijde van. Lutjebroek (broek=laaggelegen land en lutje=klein)
doet zijn naam eer aan. Het kleine katholieke dorp onderscheidde zich door zijn bijzondere trouw aan
de paus. Halverwege de vorige eeuw kwam uit het dorp zelfs een contingent Zouaven. De
Westfriezen streden in dienst van de paus voor het behoud van de kerkelijke
staat in Italië. Bij Montelibretti sneuvelde Pieter Jong lzn. Een monument
in de zijmuur van de katholieke kerk herinnert aan z'n heldendood. Trouwens:
het plaatselijke etablissement draagt de naam 'de Paus'. Maar dat al vanaf
1624, waaruit de aanhankelijkheid voor de kerkelijke leider nog eens extra
blijkt.
In Broekerhaven een geheel ander fenomeen: de overhaal. Direct gelegen aan
de dijk met de Zuiderzee werden hier op ingenieuze wijze schepen vanuit het
achterland over de dijk heen getild en getrokken. Het verschil in waterstand
bedroeg begin deze eeuw (voordat de Afsluitdijk de getijden bedwong) zo'n
tweeëneenhalve meter. De overhaal werd in voorgaande eeuwen met handkracht
bediend; de schuiten werden op een natgehouden kleibaan getrokken en vanaf
het hoogste punt liet men de volgeladen schuiten weer te water glijden. Soms
ging het te hard, waardoor een schuit meteen 'koppie onder' ging. Later kwam
er een gebouwtje, waarin een stoommachine het trekwerk van mensenhanden
overnam.In de twintiger jaren van deze
eeuw kwam er een elektrische overhaal, die als een lift werkte. Er was in
principe plaats voor vier houten tuindersschuiten, maar af en toe trachtte
men met vier ijzeren schuiten (die iets groter waren) gebruik te maken van
de overhaal. Gevolg: de laatste donderde weer in het water van de
Westerwortelsloot. Waar vindt men trouwens zo'n prachtige naam voor een water,
dat met name tuinders gebruikten? Het belang van die overhaal is duidelijk.
Van 1 januari 1928 tot 30 september van dat jaar werd bijvoorbeeld 3.473.137
kilo bloembollen overgehaald.